Οι μεταμφιέσεις αποτελούν εθιμικές εκδηλώσεις με πανάρχαια καταγωγή και χαρακτήρα ευετηριακό, που έχουν σκοπό να εξασφαλίσουν την υγεία, τη βλάστηση και την καρποφορία της γης, όπως οι αρχαίες διονυσιακές γιορτές. Άλλες τελούνται το Δωδεκαήμερο («Αράπηδες» στη Νικήσιανη Καβάλας, «Μπαμπούγεροι» στην Καλή Βρύση Δράμας), άλλες τις Απόκριες («Καρναβάλια» Σοχού, «Μπούλες» Νάουσας, «Γέρος» και «Κορέλα» Σκύρου), άλλες την Πρωτομαγιά. Στα σημερινά έθιμα των μεταμφιέσεων επιβιώνουν λατρευτικά στοιχεία των αρχαίων, ρωμαϊκών και βυζαντινών χρόνων.
Στη διάρκεια του Δωδεκαημέρου από την παραμονή των Χριστουγέννων έως τα Θεοφάνεια –περίοδος που συμπίπτει με τις χειμερινές τροπές του ήλιου – παρατηρείται, σύμφωνα με τις δοξασίες πολλών λαών, μια κυριαρχία των κακών πνευμάτων στη γη. Οι μεταμφιεσμένοι του Δωδεκαημέρου, αλλά και των Απόκρεων, μιμούνται με την αμφίεσή τους τις κακές δυνάμεις του χειμώνα και του σκοταδιού, με σκοπό να τις διώξουν μακριά από τις κατοικίες και τις καλλιέργειες των ανθρώπων και να εξασφαλίσουν την αναγέννηση της φύσης με τον ερχομό της άνοιξης.
Βασικά εξαρτήματα των μεταμφιέσεων αυτών είναι τα παλιά ρούχα, τα δέρματα ζώων, τα προσωπεία, ζωόμορφα ή άλλα, και τα ποιμενικά κουδούνια.
